احادیث مسواک

دیدگاه ائمة معصومین در مورد مسواک

دیدگاه ائمة معصومین در مورد مسواک


 پیامبر گرامی اسلام حضرت محمد و اءمه به فرزندانش روشهای مختلف دعوت کردن به مسواک را فرموده اند که ما در اینجا اشاره می کنیم به اینکه پیامبر و اهل بیت معصومین عملا به مسواک التزام داشتند و عمل انان برای ما سنت است و ما باید از ایشان پیروی کرده و به وسیله انان راهنمایی شویم چه از نظر اعمال و چه از نظر گفتار.
و چگونه ممکن است بسیاری از مردم به این موضوع توجه نکنند یا برای انان میسر نباشد که براین موضوع اطلاع پیدا کنند بخاطر مشقت و سختی،از این رو اءمه: مردم را به این امر توجه داده و از ان سخن گفته اند و برای مروم  از این موضوع حدیث گفته اند و ثابت کرده اند که این موضوع حقیقت محکمی است که مردم باید انها را نقل کنند و با دیده عبرت به ان بنگرند.
از امام صادق نقل شده که،پیامبر هر بار که از خواب بر میخاستند،مسواک می زدند.
و همچنین حضرت وقتی که می خواستند بخوابند،مسواک میزدند.
و آن حضرت برای هر نمازی مسواک میکردند. و روایت شده که مسواک هنگام سحر سنت است.
و از امام باقر روایت شده که فرمودند: پیامبر زیاد مسواک میزدند در حالی که مسواک کردن واجب نیست.
و ان حضرت در هر شب سه مرتبه مسواک می کردند.قبل از خواب،قبل از برخاستن برای نماز شب و قبل از خروج از خانه برای فریضه صبح.

و از امام صادق نقل شده که فرمود: من برای هر مردی دوست می دارم هنگامی که مسافرت می کردند همراه خودشان شانه و مسواک می بردند.

اءمه انچنان به مسواک التزام داشتند که فرمودند: اگر یکی از شما مسواک را ترک کند از نظر ما می افتد و برای ترک مسواک،سوال می شود.
و روایت شده که امام صادق ترک کردند مسواک را قبل از اینکه دو سال به شهادتشان باقی بود و این ترک مسواک بخاطر این بود که دندانهایشان ضعیف شده بود.
روایت از ان بزرگواران درباره مسواک زدن بسیار زیاد است و ممکن است روایاتی را که در این موضوع وارد شده به چند گروه تقسیم کرد.

گروه اول: بدون بیان نمودن هیج خصوصیتی


روایاتی است که بطور کلی و بدون بیان نمودن هیچ خصوصیتی در لزوم مسواک زدن وارد شده و به کسی که ان را ترک کند هشدار داده است تا جایی که امام علیه السلام ترک کننده مسواک را از مردم ندانسته است.
به امام صادق گفته شد ایا این خلق را که می بینی همه شان از مردم هستند؟فرمود: رها کن ان مردمی که مسواک را ترک می کنند.
و در بعضی از روایاتی که از پیغمبر نقل شده  از اسباب عدم نزول ملاءکه بر مردم  این طور دلیل اورده شده که انان مسواک نمی زنند به علاوه مردم با اب، استنجا نمیکنند و گره های پشت انگشتان دستشان را نمی شویند.
و از امام صادق نقل شده که :
        از روشهای پیامبران مسواک کردن می باشد
و هم معنای این روایت روایات دیگری هم وجود دارد.
از پیامبر نقل شده که:
پیوسته جبرءیل مرا به مسواک کردن سفارش کرد تا اینکه ترسیدم تمام دندانهایم (در اثر این سفارش و عمل به ان )ساقط شود و بریزد.
ودر بعضی از روایات امده:
تا اینکه ترسیدم مسواک کردن را یک فریضه و واجب قرار بدهد. وهم معنای این روایت روایت دیگری هم هست.
از امام صادق روایت شده که جبریل نازل شده و به مسواک،خلال و حجامت سفارش نمود.
پس وقتی مسواک از سنن و روشهای پیامبران است،پس بک امر عادی نیست تا چشم پوشی از ان به سهولت و اسانی ممکن باشد بویژه اینکه جبرءیل پیوسته در رابطه با مسواک به پیامبر سفارش می کرد حتی پیامبر ترسید اینکه مسواک به عنوان یک فریضه قرار داده شود پس سزاوار است که اقتدا کنیم به پیامبران از جهت هدایت،و هدایت می شویم به هدایتهای انان چونکه خداوند پیامبران را فقط بخاطر ما ارسال داشته است و برای مصلحت و خیر ما فرستاده و شاید تعبیر به مرسلین به جای واژه  انبیا به همین خاطر باشد.
تا انجا که شارع چشم پوشی کرده و فرمود:برای شخص روزه دار جایز است مسواک کند با وجود اینکه احتمال دارد چیزی به درون شکمش برود،چنانکه اجازه داده شده که:انسان محرم می تواند مسواک بزند اگر چه لثه ها خون بیاید.
از حسین بن ابی علاء نقل شده که گفت: 
از امام صادق در مورد مسواک  زدن شخص روزه دار سوال کردم. حضرت فرمود:بله جایز است هر روز که بخواهد.
و از پیامبر نقل شده که فرمودند :وقتی که روزه گرفتید پس صبح مسواک بزنید و هنگام عشا مسواک نکنید که هیچ روزه داری نیست که دو لبش را هنگام شب،خشک کند،مگر اینکه نوری بین دو چشمش روز قیامت به وجود می اید.
ودر اینجا روایات دیگری می باشد. و ابن ابی عمیر از معاویه از امام صادق نقل می کند که می گوید به امام صادق گفتم : ایا محرم می تواند مسواک بزند؟ فرمود: بله.
گفتم: اگر خون بیاید چطور؟ فرمود:بلی جایز است،مسواک کردن از سنت پیغمبر است.
از امام باقر روایت شده که : شخص  روزه دار در ماه مبارک رمضان هر موقعی از روزه که بخواهد مسواک کند می تواند و مسواک کردن محرم نیز جایز است.
در اینجا روایات دیگری است که به مسواک زدن رو کرده و ترغیب می نماید که برای بررسی کامل انها در این مطلب سایت امکان پذیر نیست.

طایفه  دوم: مسواک کردن برای وضو و نماز

در اینجا روایاتی است که بر استحباب مسواک دلالت می کند خصوصا هنگام وضو و نماز.
و اینکه فرمودند: اگر مسواک کردن بر امت من مشقت نداشت ،هر اینه من امر می کردم به مسواک کردن هنگام وضوی هر نماز یا هنگام هر نمازی.
همچنین وارد شده که دو رکعت نماز با مسواک کردن بهتر از چهل رکعت یا هفتاد رکعت یا هفتاد و پنج رکعت بدون مسواک می باشد یا اینکهد نماز با مسواک  کردن بهتر است از نمازی  که انسان چهل روز بدون مسواک زدن بخواند،بعد فرمودند : بر تو باد به مسواک کردن و اگر توانستی که کم نکنی از مسواک کردن این کار را انجام بده.
و مسواک کردن حسنات را تا هفتاد برابر زیاد می کند و اینکه مسواک کردن از سنت های پنجگانه ای است که در راس دین است.
و خدای رحمان راضی می شود و از سنتهای پیامبران می باشد چنانکه گذشت.
امام صادق فرمود: هر گاه خواستی به نماز شب بایستی پس مسواک کن،فرشته الهی نزد تو می اید و دهانش را بر دهان تو می گذارد.
پس از هر حرفی که تلاوت و نطق می کنی نیست مگر اینکه به سوی اسمان بالا می رود،پس باید دهان تو بوی خوش بدهد.
فواید مسواک در روایات اهلبیت
در روایات پیش مقدم شد انچه دلالت می کرد بر اینکه مسواک زدن،دهان را خوشبو میکند چونکه امام صادق فرمودند:دهانت خوشبو میشود و مقدم شد اینکه دهان را پاک میکند بخاطر فرمایش پیغمبر که فرمودند: نظافت کنید طریق قران را.
اضافه میکنیم قول امیرالمومنین را که فرمودند: دهان های شما راهای قران است پس راههای قران را با مسواک کردن پاک کنید.
روایتی هم معنا با این روایت وجود دارد.
ووارد شده که:نظافت کنید دندانهای خودتان را.
و از امام باقر روایت شده که: برای هر چیزی پاک کننده ای است و پاک کننده دهان مسواک است.و مثل این روایت روایت دیگری هم هست که مسواک پاک کننده دهان است.
از امام صادق نقل شده که فرمودند:  وقتی مردم فوج فوج در دین داخل شدند،قبیله ازد به سوی انان امدند که قلوبشان نرم و دهانهایشان خوشبو بود. گفته شد ای پیامبر خدا!این قبیله قلوبشان نرم بود که ما شناختیم ان را پس به چه جهت دهانهایشان خوشبو بود؟حضرت فرمودند:چونکه این قبیله در زمان جاهلیت مسواک می کردند. و روایتی هم معنا با این روایت هم وجود دارد.
و از حضرت علی نقل شده که :  مسواک،خوشنودی پروردگار و سنت پیامبر و پاک کننده دهان است...
روایت هم معنایی غیر از این هم وجود دارد.
و از امام صادق نقل شده که فرمودند:در مسداک دوازده خصلت وجود دارد که از سنت پیغمبر است.
دهان را پاک میکند،چشم را روشن مینماید، باعث خوشنودی پروردگار است، دندانها را سفید و فساد دندانها را از بین می برد، لثه را محکم می سازد،اشتها به طعام می اورد،
بلغم را میبرد،قوه حافظه را زیاد میکند،در حسنات هفتاد برابر اضافه میکند و فرشتگان را شاد می نماید.
ود روایت دیگر هست که:غم را از بین می برد ودر روایتی که شهید پاک نژاد ان را ذکر کرده: م معده را سالم نگه می دارد.
و از امام باقر نقل شده که:مسواک،بلغم  را از بین میبرد و عقل را زیاد میکند. و در روایت دیگر دارد که : قوه حافظه را زیاد میکند.
و از امام صادق نقل شده که:مسواک ،ریزش اشک راداز بین میبرد و چشم را جلا و روشنی میبخشد.
ودر روایت دیگری از امام رضا نقل شده که مسواک ،روشنی میدهد چشم را و مو را در بدن می رویاند.
و از اءمه روایت شده که :مسواک کردن،پرده چشم را از بین میبرد نور چشم را زیاد میکند.
ودر روایت دیگری امده است که مسواک جلا دهنده چشم است و روایات به این معنا بسیار است.
و از پیامبر نقل شده که فرمودند:مسواک کردن،فصاحت انسان را زیاد میکند.
و از امام صادق نقل شده که : مسواک و قراءت قران،قطع کننده مرض بلغم است.
و در روایت دیگری امده : سه چیز است که نسیان و فراموشی را از بین میبرد و باعث به وجود امدن ذکر میشود: 1-قراءت قران    2-مسواک   3-روزه یا خوردن کندر
و در روایت دیگر امده که:  مسواک کردن ،حافظه انسان را زیاد میکند و سقم و بیماری را از بین میبرد. ودر غیر این روایت امده است که :  مسواک،بلغم را از بین میبرد و قوه حافظه را زیاد میکند.  واز امام صادق نقل شده که : نشاط در ده چیز است و مسواک از ان ده چیز شمرده شده.
و از امام صادق نقل شده است که فرمودند:  بر شما باد به مسواک کردن چونکه مسواک کردن وسوسه قلب را از بین میبرد.  
ودر حدیثی از امیرمومنان نقل شده که فرمودند : مسواک کردن،موجب شدت فهم میشود  و طعام را خوشگوار می سازد و دردهای  دندانها را از بین میبرد و مرض و بیماری را از انسان دفع میکند و فقر را از بین میبرد.
و حدیث طولانی است، انچه ما از این حدیث ذکر کردیم نقل به معنا میباشد.

پی نوشت ها: 
جامع الاخبار،ص 68.
خصال شیخ صدوق،ج2،ص567.
همان
بحارالانوار،ج76،ص133.
وسا ءل الشیعه ،ج1،ص350.
شیخ طوسی،امالی،ج2،ص279.
ثواب الاعمال،ص 34.
محاسن،ص 563.
بحارالانوار ج76، ص 137
اداب طب و پزشکی در اسلام،ص 122.
محاسن،ص 562و563.
مکارم الاخلاق،ص 48.
علل الشرایع،ص 294 و 295.
برقی ،محاسن،ص 562 و 563.
کافی،ج6،ص 496.
محاسن،ص 562.
اولین دانشگاه و اخرین پیامبر،ج12،ص 20.
من لا یحضره الفقیه،ج1،ص 32 و 33.
بحارالانوار،ج76،ص127.

 منبع اصلی: کتاب گنجینه احادیث پزشکی  
مولف: مسعود سجودی
صفحه 36 تا 48