مجموعه فضایل نماز شب

فضایل شگفت انگیز نماز شب 

مجموعه ای از فضایل شگفت انگیز اثاروبرکات نماز شب در احادیث اهل بیت و قران کریم.

احادیث فضیلت نماز شب

1. پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله در وصایای خود به امیرالمؤمنین علیه السلام فرمودند: «تو را به اموری سفارش می کنم، همه را حفظ کن؛ سپس فرمود: خداوندا! او را بر انجام این وظایف یاری فرما؛ تا آنجا که فرمود: بر تو باد به نماز شب! بر تو باد به نماز شب! بر تو باد به نماز شب!».(8)
2. در جایی دیگر پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله به یارانش فرمودند: «بهترینِ شما کسانی هستند که در سخن گفتن مؤدبند، گرسنگان را سیر می کنند و در شب، در آن هنگام که مردم خوابند نماز می خوانند».(9)
3. پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله به جبرئیل فرمود: ای جبرئیل! مرا پند دِه: «جبرئیل گفت: ای محمّد! هر چه می خواهی عمر کن، اما بدان که سرانجام خواهی مُرد. و به هر چه می خواهی دل ببند، اما بدان سرانجام از آن جدا خواهی شد. و هر عملی می خواهی انجام دِه، ولی بدان سرانجامِ عملت را خواهی دید. و نیز بدان که شرف مؤمن، نماز شب اوست و عزّتش خودداری از ریختن آبروی مردم است». این پند جبرئیل نشانگر آن است که نماز شب آنچنان ایمانی قوی و شخصیت و روحانیتی به انسان می دهد که مایه آبروی اوست، به همان گونه که ترک مزاحمت و خودداری از ریختن آبروی مردم، سبب عزّت او می باشد.
4. امام صادق علیه السلام می فرمایند: «سه چیز است که افتخار مؤمن و زینت او در دنیا و آخرت است: نماز در آخر شب، بی اعتنایی به آنچه در دست مردم است و ولایت امام از اهل بیت پیامبر صلی الله علیه و آله ».(11)
5. امام صادق علیه السلام به یکی از یارانش فرمودند: «شب زنده داری را فرو مگذار، زیرا بازَنده کسی است که شب زنده داری را ببازد».(12)
6. در حدیثی دیگر از امام صادق علیه السلام آمده است: «سه چیز، از عنایات مخصوص الهی است: عبادت شبانه، افطار دادن به روزه داران و ملاقات برادران مسلمان».(13)
7. در حدیث دیگر از رسول خدا صلی الله علیه و آله آمده است: «شریفان امت من حاملان قرآنند و اصحاب [19] عبادت های شبانه».(14)
8. سفارش خداوند به موسی علیه السلام برای خواندن نماز شب: مفضل می گوید: از مولایم امام صادق علیه السلام شنیدم که می فرمود: «خداوند به موسی علیه السلام فرمود: ای پسر عمران!... من بر دوستان خویش آگاهم. آنان وقتی شب می شود با چشمان دل متوجه من هستند... عقوبت من در مقابل چشمان آنان متجسّم می شود. آنان مرا می بینند و از روی مشاهده و حضور با من حرف می زنند. ای پسر عمران!... و از چشمانت در دل شب به من گریه هدیه کن (آن هنگام که همه خوابند تو بیدار شو و به ملاقات من بشتاب) و مرا بخواه و صدا بزن که خواهی دید من، هم نزدیکم و هم اجابت کننده).(15)
9. پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمودند: «جبرئیل به طور مرتب و مداوم مرا سفارش به شب زنده داری می کردند، طوری که من گمان کردم که خوبان امت من هرگز نخواهند خوابید».(16)
10. حضرت علی علیه السلام از رسول خدا صلی الله علیه و آله نقل می کند که او را امر به [20] نماز «وَتر» کردند و او نیز شدیدا مراقب نماز وَتر بودند و نمی گذاشتند که ترک شود.(17)
11. امام صادق علیه السلام به پدر سلیمان دیلمی فرمودند: «ای سلیمان! نماز شب را ترک نکن، زیرا مغبون کسی است که از نماز شب خواندن محروم باشد».(18)
12. در توقیعی از ناحیه امام حسن عسکری علیه السلام برای ابن بابویه صادر شده که در آن آمده است: «و عَلَیک بصلاة اللّیل... فَاِنَّ مَن استَخَفَّ بِصَلاة اللّیل فَلَیسَ مِنّا»؛ تو را به نماز شب سفارش می کنم؛ زیرا هر کسی نماز شب را سبک بشمارد از ما نیست.(19)
13. ابن عباس می گوید: پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمودند: «شریف ترین افراد امت من دو گروه هستند: 1 - حاملان و حافظان قرآن. 2 - اصحاب شب (شب زنده داران)».(20)
14. پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله در وصایای خود به امیرالمؤمنین فرمودند: «نماز شب را هرگز ترک مکن».(21)
15. پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله می فرمایند: [21] «دو رکعت نماز در دل شب، از دنیا و آنچه در آن است نزد من محبوب تر است».(22)
16. امام رضا علیه السلام در پاسخ به پرسش از تسبیح در آیه «وَسَبِّحْهُ لَیلاً طَوِیلاً»(23) فرمودند: «منظور نماز شب است».(24)
با خواندن روایات و آیات یاد شده می توان گفت که در اسلام آنقدر به نماز شب اهمیت داده شده است که درباره کمتر عبادتی دیگر چنین سخن گفته شده است.
این عبادت عظیم که همواره جلاء دهنده روح و روشنایی دهنده دل و صفا دهنده جان می باشد برای دوستداران حق و خداپرستان اهمیت به سزایی دارد.
شاید بعضی از ما توفیق چنین عبادتی را نداشته باشیم، ولی با کمی همّت و دل سپردن به پروردگار متعال و با توجه به این همه الطاف الهی می توانیم از این عبادت بزرگ بهره مند شویم. در آن هنگام که سکوت همه جا را فرا گرفته و آرامش مطلق جای دغدغه ها و نیرنگ ها و ریاکاری ها را گرفته است، برخیزید و وجود خود را با نور عشقِ دوست روشن سازید.
بهتر است از این مطلب هم دیدن کنید: فضیلت دعای عهد


17 - رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: «افْضَلُ الصَّلاةِ بَعْدَ الصَّلاةِ الْمَکتوبَةِ الصَّلاةُ فی جَوْفِ اللَّیل».
برترین نماز بعد از نماز واجب، نماز شب است.(25)

حدیث قدسی فضیلت نماز شب

خداوند به حضرت موسی فرمود : ای موسی! دروغ می گوید کسی که گمان میکند مرا دوست دارد، ولی تمام شب را می خوابد و (عبادت نمی کند) (26) 

آثار و برکات خواندنِ نماز شب

علاّمه طباطبائى رحمه الله علیه مى فرماید: چون به نجف اشرف براى تحصیل مشرّف شدم ، از نقطه نظر قرابت و خویشاوندى و رحمیّت گاهگاهى به محضر مرحوم قاضى شرفیاب مى شدم ، تا یک روز درِ مدرسه اى ایستاده بودم که مرحوم قاضى از آنجا عبور مى کردند، چون به من رسیدند دستِ خود را روى شانه من گذاردند و گفتند: ((اى فرزند! دنیا مى خواهى نماز شب بخوان ، آخرت مى خواهى نماز شب بخوان )) مرحوم ملکى مى فرماید: استادم [ملا حسینقلى همدانى ] به من فرمود: ((فقط متهجّدین هستند که به مقاماتى نائل مى گردند و غیر آنان به هیچ جایى نخواهند رسید)) روایت شده است که امیرالمؤمنین علیه السلام فرمودند: خداوند متعال پنج چیز را در پنج چیز دیگر قرار داده است : عزّت را در بندگى ، ذلّت را در معصیت ، حکمت را در کم خوردن و خالى بودن شکم ، هیبت و ابهّت را در روى آوردن به نماز شب و ثروتمندى و بى نیازى را در قناعت . امام صادق علیه السلام در بیان آثار نماز شب اینگونه فرمودند: چهره را نیکو مى کند.
اخلاق را زیبا مى کند. انسان را خوشبو مى کند. روزى را مقدّر مى سازد. باعث اَداء قرض مى شود. غم و غصّه را از بین مى برد. چشم را روشنى مى بخشد. در حالات مرحوم شیخ جعفر کبیر کاشف الغطاء که از بزرگانِ علما در قرن سیزدهم و ساکن نجف اشرف بوده، آمده است: در یکی از شب ها برای «تهجّد» برخاست، فرزند جوانش را از خواب بیدار کرد و فرمود: برخیز به حرم مطهّر مشرّف شده و در آن جا نماز بخوانیم.
فرزند جوان که برخاستن از خواب در آن ساعتِ شب برایش دشوار بود، در مقام اعتذار برآمد و گفت: من فعلاً مهیّا نیستم شما منتظر من نشوید؛ بعداً مشرّف می شوم. فرمود: نه، من این جا ایستاده ام؛ مهیّا شو که با هم برویم. آقازاده، بناچار از جا برخاست و وضو ساخت و با هم راه افتادند. کنار درِ صحنِ مطهّر که رسیدند آنجا مرد فقیری را دیدند که نشسته و دست نیاز به طرف مردم دراز کرده است. آن عالم بزرگوار ایستاد و به فرزندش فرمود: این شخص در این وقتِ شب برای چه این جا نشسته است؟ گفته: برای تکدّی از مردم ! فرمود: آیا چه مقدار ممکن است از رهگذاران، عاید او گردد؟ گفت: احتمالاً یک تومان (به پول آن زمان).
مرحوم کاشف الغطاء فرمود: فرزندم! درست فکر کن و ببین این آدم برای مبلغ بسیار اندک و کم ارزش دنیا (آن هم محتمل)، در این وقت شب از خواب و آسایش خود دست برداشت و آمد در این گوشه نشست و دست تذلّل به سوی مردم دراز کرده است. آیا تو، به اندازه ی این شخص، به وعده های خدا درباره ی شب خیزان و متهجّدان اعتماد نداری که فرموده است: «فَلا تَعلَمُ نَفسٌ مَّا أُخفِیَ لَهُم مِّن قُرَّةِ أَعیُنٍ» - هیچ کس نمی داند چه پاداش های مهمّی که مایه ی روشنی چشم هاست برای آنها نهفته شده –(سجده/17). گفته اند آن فرزند جوان از شنیدن این گفتار پدرِ زنده دل خود چنان تکان خورد و تنبّه یافت که تا آخر عمر از شرف و سعادت بیداری آخر شب برخوردار بود و نماز شبش ترک نشد. 

اخلاق خوش با نماز شب

امام صادق علیه السلام می فرماید: «صلاة اللیل تحسن الخلق»؛ نماز شب انسان را خوش اخلاق می کند.(29) 
 

درمان بیماریها با نماز شب

رسول خدا صلی الله علیه و آله می فرماید: «علیکم بصلاة اللیل فإنّها سنّة نبیکم و دأب الصالحین قبلکم و مطردة الداء عن اجسادکم» بر شما باد به اقامه نماز شب، که آن سنّت پیامبر شماست و شیوه صالحان پیش از شما و دور کننده درد و بیماری از جسم هایتان.
تندرستی و راحتی بدن با نماز شب
حضرت علی علیه السلام می فرماید: «قیام اللیل مصحّة للبدن»؛(30)بیداری شب باعث سلامتی بدن است. و رسول اکرم صلی الله علیه و آله می فرماید: «صلاة اللیل... راحة الابدان»؛(31) نماز شب سبب آرامش بدن می شود. 
 
طولانی شدن عمر با نماز شب
امام رضا علیه السلام می فرماید: «بر شما باد به نماز شب، هیچ بنده ای نیست که آخر شب بیدار شود و هشت رکعت نماز شب و دو رکعت نماز شفع و یک رکعت نماز وتر بخواند و در قنوت آن هفتاد بار استغفار کند، مگر اینکه خداوند او را از عذاب قبر و آتش پناه داده و عمر او را طولانی کرده و به زندگی او گشایش می دهد».(32)
خوشبویی بدن با نماز شب
در این باب امام صادق علیه السلام می فرماید: «صلوة الیل تطیب الریح»؛(33) نماز شبْ انسان را خوشبو می کند.
روشنی چشم با نماز شب
امام صادق علیه السلام می فرماید: «صلاة الیل... تجلو البصرا»؛(34) نماز شبْ دید انسان را نورانی می سازد.
نورانیت و زیبایی چهره با نماز شب
حضرت عیسی علیه السلام می فرماید: «طوبی للذین یتهجدون من اللیل، اولئک الذین یرثون النور الدائم من اجل انهم قاموا فی ظلمة الیل»؛(35) خوشا به حال کسانی که شب را بیدار می مانند، اینانند که نور دائم را از آن رو که در تاریکی شب به پا خاسته اند به ارث می برند.
 رسول گرامی اسلام صلی الله علیه و آله می فرماید: «من کثرة صلاته باالیل حسن وجهه بالنّهار»؛(36) هر که نماز شب زیاد بخواند هنگام روز زیبا و خوش سیما گردد.
 از امام زین العابدین علیه السلام سؤال شد: «ما بال المتهجدین باللیل من أحسن النّاس وجها؟» چرا شب زنده داران از همه مردم خوش سیماترند؟ فرمود: «لأنّهم خلو باللّه فکساهم اللّه من نوره»؛(37) چون با خداوند خلوت می کنند، خدا نیز جامه ای از نور خویش بر آنان می پوشاند.
 امام صادق علیه السلام می فرماید: «صلاة اللّیل تحسن الوجه»؛(38) نماز شب صورت انسان را زیبا می کند. در حدیثی دیگر امام صادق علیه السلام می فرماید: «صلاة اللّیل تُبیض الوجه»؛(39) نماز شب روی را سفید می گرداند. این گونه به نظر می رسد که در این حدیث، نه تنها سفیدی چهره شب زنده داران مربوط به روز قیامت است، بلکه در دنیا نیز چهره آنها سفید و برافروخته می گردد. بنا به آنچه که در قرآن آمده: «یوْمَ تَبْیضُّ وُجُوهٌ وَتَسْوَدُّ وُجُوهٌ»؛(40) روزی بیاید که گروهی (یعنی مؤمنان) روسفید و گروهی روسیاه باشند.
نورانیت قلب با نماز شب
این مطلب بر هیچ کس پوشیده نیست که خواندن نماز شب و نماز یومیه قلب را صفا و جلاح داده و نوری معنوی به آن می بخشد.
 پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله نیز در این مورد می فرماید: «اِنّ العبد اذا تخّلی بسیده فی جوف اللیل المظلم و ناجاه اثبت اللّه النور فی قلبه»؛(41) هنگامی که بنده ای در نیمه شب تاریک خلوت کرده و با خداوند مناجات می کند، خدا قلب او را نورانی خواهد ساخت. 
 
نورانیت منزل با نماز شب
امام صادق علیه السلام می فرماید: «اِنّ البیوت التی یصلی فیها صلاة اللّیل تضیء لأهل السماء کما تضی ء النجوم لأهل الارض»؛(42) خانه هایی که در آنها نماز شب خوانده شود، بر اهل آسمان چنان می درخشد که ستارگان بر اهل زمین می درخشد. 

نجات از عذاب دنیا با نماز شب
امیرالمؤمنین حضرت علی علیه السلام می فرماید: «آنگاه که خداوند می بیند قومی در گناهان زیاده روی کردند و در میان آنان سه نفر از مؤمنین هستند، خداوند به آنان می فرماید: ای بندگان گناهکارم! اگر در میان شما نبودند آنان که به خاطر من با هم دوستی می کنند و با نماز خواندشان زمین من و مسجدهای مرا آباد می کنند، و شب ها موقع سحر از ترس من استغفار می نمایند، عذابم را بر شما نازل می کردم، و از آن باکی نمی داشتم».(43) 

رفع مشکلات و گرفتاریها با نماز شب
رسول خدا صلی الله علیه و آله می فرماید: «ای مردم! هیچ کس از شما نیست، مگر اینکه مشکلات و گرفتاریها همچون کمربندی او را محاصره کرده است. پس زمانی که دو سوم از شب گذشته و یک سوم باقی ماند، مَلَکی بر او وارد می شود و به او می گوید: برخیز و ذکر خدا بگو که صبح نزدیک است. پس چنانچه او حرکت کند و ذکر خدا را بگوید، یک گره از گرفتاریهایش گشوده می شود و اگر او بلند شود و وضو بگیرد و داخل نماز شود، همه مشکلات و گرفتاریهای او برطرف می شود. پس صبح می کند، در حالی که همچون مردمک چشم (روشن و پاکیزه) گردیده است».(44)

 پی نوشت ها:
8 . وسائل الشیعه، ج 6، ص 268.
9 . بحارالانوار، ج 87، ص 142.
10 . وسائل الشیعه، ج 5، ص 269.
11 . بحار، ج 87، ص 140.
12 . میزان الحکمه، حدیث 10743.
13 . بحار، ج 87، ص
143.14 . وسائل الشیعه، ج 5، ص 275.
15 . امالی صدوق، ص 214 با تلخیص.
16 . بحار، ج 84، ص 139.
17 . بحار، ج 84، ص 157.
18 . ثواب الاعمال، ص 38.
19 . ناحیه مقدسه امام حسن عسکری.
20 . بحار، ج 84، مبحث فضیلت نماز شب.
21 . وسائل الشیعه، ج 5، ص 227
.22 . بحار، ج 87، ص 148.
23 . انسان، 26.
24 . میزان الحکمه، حدیث 10749.
25 . کنز العمال، ج 7، ح 21397.
26.سفینه البحار، 8/362
27. میزان الحکمه، حدیث 10758.
28 . میزان الحکمه، حدیث 10758.
29 . ثواب الاعمال، ص 70.
30 . میزان الحکمه، حدیث 10760.
31 . بحارالانوار، ج 87، ص 162.
32 . بحارالانوار، ج 87، ص 161.
33. ثواب الاعمال، ص 70.
34 . ثواب الاعمال، ص 70.
35 . میزان الحکمه، ج 10، ص 234.
36 . نهج الفصاحه، ص 580.
37 . بحار، ج 87، ص 159
38 . ثواب الاعمال، ص 70.
39. میزان الحکمه، حدیث 10763.
40 . آل عمران، 106.
41 . میزان الحکمه، ج 5، ص 419.
42 . المعتبر، ج 2، ص 17
43 . بحار، ج 87، ص 140.
44 . بحار، ج 82، ص 223.